ჩემმა ძაღლმა ჯერიმ, ზუსტად იცის, რომ მისი უპირველესი საქმე ფრინველზე ნადირობაა. არც ლაის _ მეორე ძაღლს ეშლება, რომ ცხოველზე სწორედ მან უნდა ინადიროს. ლუსის _ მესამეს, სახლის სადარაჯო აქვს ჩაბარებული. სამივე მოვალეობას თავს ბრწყინვალედ ართმევს და ეს იმის დამსახურებაა, რომ თავის დროზე სამივე ჯიშების, ანუ დანიშნულების მიხედვით გაწვრთნეს.
თანამედროვე თეორიის მიხედვით მედიას ,,მოდარაჯე ძაღლის ფუნქცია» აქვს. მიუხედავად იმისა, რომ მომავალ ჟურნალისტებს ამ თეორიის თანახმად უკანაკნელი 8-9 წელია წვრთნიან, ქართულ მედიას ეს ნაკლებად დაეტყო. ფუნქციის ამგვარი ფორმულირება ჩვენთვის არაადაპტირებული გამოდგა _ ,,ძაღლი» ქარველებისთვის მედიაზე წინ უფრო მოღვაწეობის სხვა სახეობებთან ასოცირდება. შედეგად ქართული მედია დღეს ყველა სახის ძაღლია, მოდარაჯე ძაღლის გარდა.
ქართული მედიის ნაწილი თავისუფლად შეიძლება გაერთიანდეს ,,ეზოში ავი ძაღლიას» კატეგორიაში, ნაწილი აკაკისეული ,,კუდქიცინა მურიის» პრინციპების განმხორციელებელია. ერთი ნაწილის დანიშნულება მხოლოდ ყეფაა, ქარავანის შეუჩერებელი გადაადგილების ფონზე. მათ კი, ვისაც ასე თუ ისე ახსოვს, რომ ჟურნალისტიკის ძირითადი საქმეა _ უდარაჯოს, ვერ გაურკვევია _ ვის ან რას დარაჯობს ეს ძაღლი? ამ კითხვაზე სავარაუდო პასუხებს შორის ძირითადად ფიგურირებს ხელისუფლება, ოპოზიცია ან სახელმწიფო, ყველაზე ნაკლებად კი საზოგადოება.
ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოში განვითარებული მოვლენების ფონზე განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს მოდარაჯე ძაღლის ახალი თეორია, რომლის თანახმად ჟურნალისტიკის უმთავრესი დანიშნულება სწორედ სახელმწიფოს ინტერესების სადარაჯოზე ყოფნაა და არა საზოგადოების. ამგვარი თეორიის მიმდევრები საქართველოში მოღვაწე ჟურნალისტების იმ მცირე ნაწილს, რომლებიც მოვლენების გაშუქებისას ცდილობენ მიუახლოვდნენ მაინც სიმართლეს, ყველაზე ხშირად (უკანასკნელად ეს შედარება ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის რიგებიდან გამოსული ერთ-ერთი აქტივისტის საჯარო გამოსვლის დროს მოვისმინე) ადარებენ ერეკლე მეფის დროინდელ მოღალატე ქართევლს, რომელმაც მტერს შეატყობინა _ ,,ქართველებს მეზარბაზნეები აღარ ყავთო». ჩანს ამ თეორიის მიმდევრები თავად ჟურნალისტებს შორისაც ბლომად არიან, რადგან ბოლო დროს სულ მტრისგან ვიგებთ ხოლმე, რომ მეზარბაზნეები არ გვყოლია.
ამ თეორიის მიმდევარმა მედიამ, მაგალითად ვერ, უფრო სწორად არ უდარაჯა, აგვისტოს მოვლენების დროს, ცხინვალის რეგიონის ქართულ სოფლებში მცხოვრებ მოსახლეობას. ,,როცა ჩვენი ჟურნალისტები მიმტკიცებდნენ _ ,,ქართული ჯარი ცხინვალს აკონტროლებსო», ამ დროს უკვე ჩემი სოფელი რუსებისა და ოსების მიერ იძარცვებოდა. ამის გამო მომიკვდა ბიძა, ამის გამო ჩამრჩა იქ ყველაფერი, რაც მებადა», _ მიყვებოდა ჩემი ერთ-ერთი რესპონდენტი, ახალგორიდან დევნილი არჩილი და მისი მსგავსი ბევრია. შემდეგ განვითარებულმა მოვლენებმა კი აჩვენა, რომ აგვისტოს მოვლენების დროს მედიის ამგვარმა ქმედებამ ვერ უდარაჯა ვერც სახელმწიფოს, რომელიც დღეს სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზეა.
ამგავრი შედეგი კი არ არის გასაკვირი, რადგან სახელმწიფო ინტერესებისთვის სამსახური მედიას მხოლოდ ერთადერთი გზით _ საზოგადოების სადარაჯოზე ყოფნით შეუძლია.
ხალხის მართვა, იდეოლოგიის გავრცელება, საზოგადოების აღზრდა თუ გართობა _ ეს ის ფუნციებია, რომელსაც ჟურნალისტიკას არსებობის ყველა ეტაპზე, ყველა ეპოქასა, თუ სახელმწიფოში ახვევდნენ და ახვევენ თავს. არსებობს მუდმივი მცდელობა _ მედიის გამოყენების, და გამოყენებისგან თავდაცვის ერთადერთი არჩევანი: მედიის ძირითადი ფუნქციის _ ინფორმირების, ნეიტრალური გამშუქებლის გათავისება.
ლამის ყოველწლიურად იზრდება იმ თეორიების ჩამონათვალი, რომელსაც გასული საუკუნის მიწურულს ილიონისის უნივერსიტეტის პროფესორებმა _ ფრედ ზიბერტმა, უილბურ შრამმა და თეოდოს პეტერსონმა, ,,პრესის ოთხი თეორია» უწოდეს. მკვლევარებს არ გასჭირვებიათ დაემტკიცებინათ, რომ მედიის საქმიანობა ყოველთვის არის დამოკიდებული იმ სისტემაზე, რომელშიც იგი მოქმედებს. შესაბამისად მათ ნაშრომში საუბარია პრესის ,,საბჭოთა კომუნისტურ», ,,ავტორიტარულ», ლიბერტალურ» და ,,სოციალური პასუხისმგებლობის» თეორიებზე, რომელთაც დროთა განმავლობაში დაემატა ,,რევოლუციური», ,,დემოკრატიოული» და სხვა თეორიები.
სკეპტიკოსები ამტკიცებენ, რომ ჟურნალისტიკა ვერ შეძლებს ამგვარი დამოკიდებულებისგან გათავისუფლებას. მაგრამ, თუ ეს შესაძლებელია მოღვაწეობის სხვა სფეროებში, რატომ უნდა იყოს შეუძლებელი ჟურნალისტიკისთვის?
იგივე აგვისტოს ომის დროს გორის ჰოსპიტალში რომ შეგეხედათ, დარწმუნდებოდით რომ ექიმები განურჩელად კურნავდნენ დაჭრილებს. არავინ არკვევდა, რომელ დაპირისირებულ მხარეს, თუ ეთნოსს წარმოადგენდა დაზარალებული. თუ ცხინვალისა და ვლადიკავკაზის საავადმყოფოებში მოხვედრილ და მოგვიანებით ოჯახში დაბრუნებულ ქართველებს შეეკითხებით, ისინიც დაგიტასტურებენ, რომ ოსი ექიმებიც მათ ისევე მკურნალობდნენ, როგორც სხვებს.
თუ მედ-პერსონალისთვის ადამიანებზე ზრუნვა უმთავრესია და ამას ყველა სახელმწიფოში საზოგადოება მხოლოდ მიესალმება, რატომ არის ეს შეუძლებელი მედიის პერსონალისთვის?!
იქნებ, ბოლოს და ბოლოს, ჟურნალისტებმაც დავდოთ ჩვენი ,,ჰიპოკრატეს ფიცი», დავდგეთ ყველა არსებულ სისტემაზე მაღლა და ვუდარაჯოთ ადამიანს, ხალხს, საზოგადოებას!
Pშ: მსურს აქვე შევასრულო ჟურნალისტიკის ერთი უმთავრესი პრინციპიც _ არ დავუტოვოთ პასუხგაუცემელი კითხვები აუდიტორიას! ამიტომ განვმარტავ, რომ ჩემ ოჯახში მრავალძაღლიანობა ჩემი მეუღლის სამონადირეო მისწრაფებების წყალობაა J
თანამედროვე თეორიის მიხედვით მედიას ,,მოდარაჯე ძაღლის ფუნქცია» აქვს. მიუხედავად იმისა, რომ მომავალ ჟურნალისტებს ამ თეორიის თანახმად უკანაკნელი 8-9 წელია წვრთნიან, ქართულ მედიას ეს ნაკლებად დაეტყო. ფუნქციის ამგვარი ფორმულირება ჩვენთვის არაადაპტირებული გამოდგა _ ,,ძაღლი» ქარველებისთვის მედიაზე წინ უფრო მოღვაწეობის სხვა სახეობებთან ასოცირდება. შედეგად ქართული მედია დღეს ყველა სახის ძაღლია, მოდარაჯე ძაღლის გარდა.
ქართული მედიის ნაწილი თავისუფლად შეიძლება გაერთიანდეს ,,ეზოში ავი ძაღლიას» კატეგორიაში, ნაწილი აკაკისეული ,,კუდქიცინა მურიის» პრინციპების განმხორციელებელია. ერთი ნაწილის დანიშნულება მხოლოდ ყეფაა, ქარავანის შეუჩერებელი გადაადგილების ფონზე. მათ კი, ვისაც ასე თუ ისე ახსოვს, რომ ჟურნალისტიკის ძირითადი საქმეა _ უდარაჯოს, ვერ გაურკვევია _ ვის ან რას დარაჯობს ეს ძაღლი? ამ კითხვაზე სავარაუდო პასუხებს შორის ძირითადად ფიგურირებს ხელისუფლება, ოპოზიცია ან სახელმწიფო, ყველაზე ნაკლებად კი საზოგადოება.
ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოში განვითარებული მოვლენების ფონზე განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს მოდარაჯე ძაღლის ახალი თეორია, რომლის თანახმად ჟურნალისტიკის უმთავრესი დანიშნულება სწორედ სახელმწიფოს ინტერესების სადარაჯოზე ყოფნაა და არა საზოგადოების. ამგვარი თეორიის მიმდევრები საქართველოში მოღვაწე ჟურნალისტების იმ მცირე ნაწილს, რომლებიც მოვლენების გაშუქებისას ცდილობენ მიუახლოვდნენ მაინც სიმართლეს, ყველაზე ხშირად (უკანასკნელად ეს შედარება ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის რიგებიდან გამოსული ერთ-ერთი აქტივისტის საჯარო გამოსვლის დროს მოვისმინე) ადარებენ ერეკლე მეფის დროინდელ მოღალატე ქართევლს, რომელმაც მტერს შეატყობინა _ ,,ქართველებს მეზარბაზნეები აღარ ყავთო». ჩანს ამ თეორიის მიმდევრები თავად ჟურნალისტებს შორისაც ბლომად არიან, რადგან ბოლო დროს სულ მტრისგან ვიგებთ ხოლმე, რომ მეზარბაზნეები არ გვყოლია.
ამ თეორიის მიმდევარმა მედიამ, მაგალითად ვერ, უფრო სწორად არ უდარაჯა, აგვისტოს მოვლენების დროს, ცხინვალის რეგიონის ქართულ სოფლებში მცხოვრებ მოსახლეობას. ,,როცა ჩვენი ჟურნალისტები მიმტკიცებდნენ _ ,,ქართული ჯარი ცხინვალს აკონტროლებსო», ამ დროს უკვე ჩემი სოფელი რუსებისა და ოსების მიერ იძარცვებოდა. ამის გამო მომიკვდა ბიძა, ამის გამო ჩამრჩა იქ ყველაფერი, რაც მებადა», _ მიყვებოდა ჩემი ერთ-ერთი რესპონდენტი, ახალგორიდან დევნილი არჩილი და მისი მსგავსი ბევრია. შემდეგ განვითარებულმა მოვლენებმა კი აჩვენა, რომ აგვისტოს მოვლენების დროს მედიის ამგვარმა ქმედებამ ვერ უდარაჯა ვერც სახელმწიფოს, რომელიც დღეს სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზეა.
ამგავრი შედეგი კი არ არის გასაკვირი, რადგან სახელმწიფო ინტერესებისთვის სამსახური მედიას მხოლოდ ერთადერთი გზით _ საზოგადოების სადარაჯოზე ყოფნით შეუძლია.
ხალხის მართვა, იდეოლოგიის გავრცელება, საზოგადოების აღზრდა თუ გართობა _ ეს ის ფუნციებია, რომელსაც ჟურნალისტიკას არსებობის ყველა ეტაპზე, ყველა ეპოქასა, თუ სახელმწიფოში ახვევდნენ და ახვევენ თავს. არსებობს მუდმივი მცდელობა _ მედიის გამოყენების, და გამოყენებისგან თავდაცვის ერთადერთი არჩევანი: მედიის ძირითადი ფუნქციის _ ინფორმირების, ნეიტრალური გამშუქებლის გათავისება.
ლამის ყოველწლიურად იზრდება იმ თეორიების ჩამონათვალი, რომელსაც გასული საუკუნის მიწურულს ილიონისის უნივერსიტეტის პროფესორებმა _ ფრედ ზიბერტმა, უილბურ შრამმა და თეოდოს პეტერსონმა, ,,პრესის ოთხი თეორია» უწოდეს. მკვლევარებს არ გასჭირვებიათ დაემტკიცებინათ, რომ მედიის საქმიანობა ყოველთვის არის დამოკიდებული იმ სისტემაზე, რომელშიც იგი მოქმედებს. შესაბამისად მათ ნაშრომში საუბარია პრესის ,,საბჭოთა კომუნისტურ», ,,ავტორიტარულ», ლიბერტალურ» და ,,სოციალური პასუხისმგებლობის» თეორიებზე, რომელთაც დროთა განმავლობაში დაემატა ,,რევოლუციური», ,,დემოკრატიოული» და სხვა თეორიები.
სკეპტიკოსები ამტკიცებენ, რომ ჟურნალისტიკა ვერ შეძლებს ამგვარი დამოკიდებულებისგან გათავისუფლებას. მაგრამ, თუ ეს შესაძლებელია მოღვაწეობის სხვა სფეროებში, რატომ უნდა იყოს შეუძლებელი ჟურნალისტიკისთვის?
იგივე აგვისტოს ომის დროს გორის ჰოსპიტალში რომ შეგეხედათ, დარწმუნდებოდით რომ ექიმები განურჩელად კურნავდნენ დაჭრილებს. არავინ არკვევდა, რომელ დაპირისირებულ მხარეს, თუ ეთნოსს წარმოადგენდა დაზარალებული. თუ ცხინვალისა და ვლადიკავკაზის საავადმყოფოებში მოხვედრილ და მოგვიანებით ოჯახში დაბრუნებულ ქართველებს შეეკითხებით, ისინიც დაგიტასტურებენ, რომ ოსი ექიმებიც მათ ისევე მკურნალობდნენ, როგორც სხვებს.
თუ მედ-პერსონალისთვის ადამიანებზე ზრუნვა უმთავრესია და ამას ყველა სახელმწიფოში საზოგადოება მხოლოდ მიესალმება, რატომ არის ეს შეუძლებელი მედიის პერსონალისთვის?!
იქნებ, ბოლოს და ბოლოს, ჟურნალისტებმაც დავდოთ ჩვენი ,,ჰიპოკრატეს ფიცი», დავდგეთ ყველა არსებულ სისტემაზე მაღლა და ვუდარაჯოთ ადამიანს, ხალხს, საზოგადოებას!
Pშ: მსურს აქვე შევასრულო ჟურნალისტიკის ერთი უმთავრესი პრინციპიც _ არ დავუტოვოთ პასუხგაუცემელი კითხვები აუდიტორიას! ამიტომ განვმარტავ, რომ ჩემ ოჯახში მრავალძაღლიანობა ჩემი მეუღლის სამონადირეო მისწრაფებების წყალობაა J
mediis funqciebze dgevandel saqartveloshi laparaki cota ar iyos da uazrod xo ar gechveneba chemo obieqturo da mediis principebis damcvelo?
ОтветитьУдалить